☼
PORTRETI
☼
Lindi mė 7 maj
1933 nė fshatin Pagarushė tė Malishevės/Kosovė dhe nė njė moshė mjaft tė
njomė(4 vjeēare) mbetet jetime pa nėnė. Sigurisht qė ėshtė kjo njė moshė
mjaft e ndijeshme, ndaj njė humbjeje aq tė madhe siē ėshtė mungesa e gjėsė
mė tė shtrenjtė, nėnės, por, siē do tė shprehet mė vonė vetė e madhja
Nexhmie, kėtė humbje, nė masė shumė tė madhe do ta zbusė mjerka e saj. Nė
moshėn e sajė 6. vjeēare, babai i sajė, Vesel
Pagarusha i cili ka
punuar si mėsues deri nė pension, martohet pė sėdyti herė. Prej kėsaj
martese, lindin edhe katėr vėllezėrit e Nexhmijes, me tė cilėt ajo do tė
mbetet pėrgjithnjė mjaftė e lidhur emocionalisht. Nė vitin 1960, pra kur
Nexhmija ishte 28 vjeēare, i vdes dhe babai. Nė kėtė kohė vėllau i saj mė
i madh ishte vetėm 14 vjeēar, kėshtu qė asaj i bie edhe njė barrė mė tepėr.
Megjithatė, ajo asnjėherė nuk do tė harrojė ndihmesėn e madhe qė gjithmonė
i jipte mjerka e saj, tė cilėn nė njė emision nė RTV21, do ta cilėsojė si
njė mjerkė tė shkėlqyeshme dhe shok tė jetės. Vdekja e saj do ta rėndojė
shumė dhe do tė shkaktojė njė zbrazėtirė tė madhe nė jetėn e saj,
zbrazėtirė kjo e cila asnjėherė nuk do tė arrijė tė zėvendėsohet.
Shkollėn
fillore e mbaron nė qytetin e Prizrenit, ku shpėrngulen sė bashku me
familjen nė vitin 1940. Mė vitin 1947 largohen nga Prizreni nė Prishtinė,
ku vijon edhe mėsimet nė shkollėn e mesme, Gjimnazin e Prishtinės.Nė kėtė
kohė hapet Teatri Krahinor nė Prishtinė, ku
Nexhmije sė bashku me
Katarina Josipin dhe Meribane Shalėn, do tė jenė vajzat e para tė pranuara
nė kėtė teatėr. Fillon tė kėndojė nė Radio Prishtinė, sė bashku me
Melihate Asanin dhe Mizerete Ēavollin. Me iniciativė tė dashamirėsve tė
saj, regjistrohet nė shkollėn e mesme tė muzikės nė Beograd, ku i vazhdon
mėsimet deri nė vitin e tretė. Asnjėherė nuk i pėrfundon mėsimet nė
shkollėn e mesme tė muzikės nė Beograd, pasi qė nė kėtė qytet ajo do ta
gjej veten tė humbur. Pėr kėtė ajo do tė shkruajė: kėtė qė ma fali zoti,
nuk ma krijoi shkolla. Kthehet nė Prishtinė ku do tė fillojė tė kėndojė
nė impostimin natyral.
Gjatė punės nė
Radio Prishtinė, Nexhmija takon edhe njeriun, i cili mė vonė do tė bėhet
edhe bashkėshorti i saj. Ėshtė ky kompozitori i mirėnjohur Rexho Mulliqi,
ai i cili do tė arijė tė marrė zemrėn e kėngėtares sė famshme. Siē do tė
thotė vetė kėngėtarja, nė punė lindi dhe dashuria, e kjo dashuri mė vonė u
kurorėzua me martesė. Nga kjo martesė do tė lindė njė djalė, Leonardin, i
cili sot ėshtė i martuar dhe ka katėr fėmijė. Do tė jetė pikėrisht
bashkėshorti i saj, Rexho Mulliqi, ai i cili do tė afirmojė, jo vetėm
vlerat e larta artistike dhe shpirtėrore tė bashkėshortes sė tij, por edhe
vetė kėngėn origjinale, burimore shqipe.
Nexhmija
sot jeton vetė nė banesėn e saj nė Prishtinė, ndėrsa djali i saj Leonardi
sė bashku me fėmijėt e tij: Mirjetėn, Fletėn, Bletėn dhe Sardianin jetojnė
nė Zvicėr. Ėshtė person qė zgjohet herėt, viziton shpesh vėllezėrit dhe
gjithmonė rri me shoqėri. Pasi qė kėndimin pėr popullin asnjėherė nuk e ka
bėrė pėr para, ajo edhe sot e kėsaj dite nuk ka tė realizuar njė album tė
veēantė ku do tė ishin pėrmbledhur tė gjitha kėngėt e saj. Te ajo ekziston
qė moti ideja pėr realizimin e njė CD-je, por pėr kėtė do tė duhej njė
punė e madhe dhe ndihmė nga tė tjerėt nė mbledhjen dhe grumbullimin e
kėngėve.
Nexhmije
Pagarusha
sot ėshtė aktive nė njė lėmi tjetėr. Ajo ėshtė anėtare e Bordit tė
Shoqatės sė tė Hendikepuarve nė Kosovė dhe gjithnjė mundohet tė japė
maksimumin e saj nė kėtė drejtim. Ėshtė kjo dėshira e saj pėr tė ndihmuar
tė hendikepuarit dhe njėkohėsisht obligim qė e bėn me ndėrgjegje tė pastėr.
Fakti qė mbesa e saj Fleta e ka humbur tė pamurit, ėshtė njė shkas mė
shumė qė ndihmesa e saj nė kėtė drejtim tė jetė edhe mė e madhe.
Legjendėn 72 vjeēare, sot e shohim nė manifestime tė ndryshme kulturore,
ku ajo ēdo herė ka vendin e nderit dhe ku i ndahen mirėnjohje pėr veprėn e
saj jetėsore.
☼
FUND
☼
|
ALBUMI MUZIKOR
◙
Morra testin ........ .
►
◙ Baresha
...............
. ►
◙ Kur mė del n'derė...
►
◙ Ani mori nuse.......
►
◙
Njė mend qenke sikur
mė thanė .... .
►
◙ Kur m'shkon si zog .n'hava
................. ..►
◙ Njė lule
.............. .. ►
◙ Ēil'njat zemėr plotė kujtime
............. ...
►
◙
Ke selvitė.......... ...►
◙
U ngrit lulja nė
mėngjes..............
...►
Shtėpia botuese
"TOENA" nga
Tirana ka publikuar njė libėr pėr jetėn e veprėn e
Nexhmije Pagarushes titulluar:
"BILBILI I KOSOVES" autor,
Shaqir Foniqi.
KONCERTI I PARĖ NĖ SHQIPĖRI
E para artiste Kosovare e cila erdhi pėr vizitė
nė Tiranė,ka qenė kėngėta - rja e famshme Kosovare
Nexhmije
Pagarusha,
nė vitin 1971. Megjithėse ndodhej pėr vizitė private ajo
pranoi kėrkesėn pėr tė dhėnė koncert dhe pas tre ditė prova me Ansamblin Shtetėror tė
Kėngėve dhe Valleve Popullore, mė 20 prill 1971 ajo kėndoi nė sallėn e
Teatrit tė Operas dhe Baletit duke mrekullu ar qindra spektatorė
sido- mos me kėngėt
"Baresha"
dhe O moj bukuroshe
.
Kėshtu ky koncert siguroi
ftesat per grupe tė shum- ta artistike nga Kosova dhe anasjelltas
nė kuadėr
tė liberalizimit tė mardhė nieve dy palėshe nė fush at e artit,
☼
☼
☼
Kur e pyetėn zonjėn
Nexhmije se
ē'ėshtė gjithė ky ngurim pėr t'u larguar nga njerėzit dhe pėr tė jetuar
vetėm, ajo na pėrgjigjet:
"Sepse kam vite qė kam hequr
dorė nga jeta artistike. Sepse gjithmonė kam patur emocione tė shumta.
Mendoni, vite tė tėra nuk kam kėnduar, vite tė tėra nuk kam lėvizur nga
shtėpia ime nė Prishtinė. Kam dash me lėvizė, kam dash me ardhė nė
Shqipėri, kam dash me fluturu njė orė e mė parė, mirėpo, nuk e kam veten
nė dorė. Arditi e bėri kėtė. Ai mė dha forcėn, besimin dhe fuqinė pėr ta
bėrė njė gjė tė tillė. Ai ėshtė magjik si kėnga e tij. Kur mė tha pėr herė
tė parė, 4 ditė rresht kam qenė me emocione tė forta, pushova njė ditė,
pastaj pėrsėri emocion. Ju e patė, natėn e parė tė festivalit kur mė
paraqiti pėrpara publikut. Nuk kam dėgjuar dhe nuk kam parė asgjė. Nuk e
di si kam shkuar pėrsėri nė vend. Nė ēantė kėrkoja ilaēet kundėr ankthit
dhe nuk i gjeja dot. Zemra mė hidhej si zog"
Ju vetė kujt ia dedikoni
suksesin qė keni arritur?
- Zėrit tim karakteristik
dhe bashkėshortit qė s'jeton mė, kompozitorit
Rexhep Mulliqi. Asnjėherė
s'kam qenė e vetėdijshme pėr dhuntinė qė mė ka dhėnė natyra, zėrin e
impostuar, qė tė tjerėt e arrijnė pasi pėrfundojnė akademinė e arteve. Im
shoq, gjithmonė mė thoshte: "Nexhi, provoje kėtė"! Shpesh herė unė i
thosha: "S'mundem! Nuk e bėj dot, mos mė torturo". Mirėpo ai mė thoshte:
"Ti mundesh! Jam i sigurt qė mundesh"
dhe unė vėrtet e bėja atė qė ai
kėrkonte. Kujtoj kėtu kėngėn Baresha, tė cilėn njerėzit fillimisht nuk e
pėlqyen. Mirėpo, mė vonė, kjo kėngė gati u kthye nė himn
|
Nexhmije
Pagarusha, me zėrin
e sajė e vulosi shekullin e njėzetė!
♫
♪
♫ ♪
♪
♫
Ne
vitin 1948 eshte pranuar si kėngėtare.
Radioja aso kohe ka pasur vetėm
njė zyrė dhe njė studio tė vogėl prej sė cilės programi pėrcillej
drejtėpėrdrejtė. Duhej tė zgjoheshim nė orėn pesė tė mėngjesit e tė
shkonim e tė kėndonim drejtėpėrsėdrejti...Koncertet kanė ardhur mė vonė ,
shumė mė vonė, nė kohen kur shkova nė shkollen e muzikės nė Beograd, pasi
ketu nuk kishte. Atje kam pasur edhe paraqitjen e parė para publikut.
Mirėpo e ndėrpreva shkollėn e muzikės ne vitin e tretė. Nuk mundesha u
humba. mėnyra e punės pėr kanto mua nuk mė pelqente, mė pengonte. Nuk di
pse por unė fillova ta humb zėrin. Thjeshte nuk dija tė kendoja,
Lidhur me koncertin
madhėshtorė tė muzikės klasike ku nterpretoi veprat e njohura tė
Bethovenit, Puēinit, Verdit...tė pėrkthyera nė shqip ajo thotė:
Mė vjen keq qė nuk ėshtė
kujtuar askush ta regjistrojė ate koncert.Do tė mė pėlqente qė sot ta
dėgjoja veten, duke interpretuar kėta klasikė. Ka pasur njė mos'kujdesė,
ndoshta me qėllim, ose mbase kanė menduar se nuk do tė largohen kurrė nga
skena.
*
PAS 16 VJETESH PERSERI NE SKENE *
Rikthimi i kėngėtares sė madhe, e dikursh mja e
Nexhmije Pagarushės,
braktisja e skenės nė mbrėmjen pa drita tė koncertit tė Sarajevės, dhimbjet dhe emocionet e artistes pėrballė optimizmit tė gruas qė nuk
tutet nga vdekja. Tė dashurit e saj, njerėzit qė i falėn ngjyrat e jetės
ishin kėto ankthet e sajė. Dy orė nė Tiranė me kėngėtaren mė tė madhe kosovare Gruaja qė mezi ka
ngjitur 4 shkallėt e skenės dhe qė ėshtė pėrhumbur nė kolltukun e rėndė,
nėn dritat e prozhektorėve tė shumtė, ėshtė ngritur nė kėmbė, ka marrė
mikrofonin dhe ka kėnduar "Pėr ty"
.pėr ne tė gjithė.
Nexhmije Pagarusha,
ka ngurruar e ka ngurruar dhe mė nė fund ka vendosur: Po. Pėrgjigja qė
mė nė fund i ka dhėnė Ardit Gjebresė pėr t'u ringjitur nė skenėn shqiptare
ka qenė, pse jo, befasia mė e madhe pėr tė gjithė artdashėsit shqiptarė.
Dhe ja tek ka mbėrritur, pas 16 vjetėsh larg nga skena, kėngėtarja e madhe
Po nė kėtė festival (Tiranė),
pas 16 vjetėsh, Nexhmija kėndoi pėrsėri?
Po! Mirėpo,
emocionet janė tė mėdha, kėndova play back, d.m.th. bėjmė sikur kėndojmė.
Kėshtu unė s'kam kėnduar kurrė, asnjėherė. E kam shumė tė rėndė. As nė
televizion nuk kam pranuar ta bėj njė gjė tė tillė. Kjo do tė thotė hap e
mbyll gojėn kot. Ky mua mė duket njė mashtrim pėr publikun, pavarėsisht se
ajo ėshtė kėnga ime dhe teknika ka pėrparuar shumė., tha ajo, dhe kur e
pyetėn se "Po sikur
publiku do tė kėrkonte njė kėngė tė dytė"
ajo u p/rgjigjė:
Me
dhimbje, po s'do tė kishte kėngė tė dytė.
Duke parė gjithė kėtė vetmi
dhe tėrheqje nga jeta mos ju ka trembur vdekja? -
ishte pyetja tjeter:
-
Aspak! Nuk kam kohė tė mendoj pėr tė. Pas gjithė atyre qė ndodhėn nė
Kosovė askush nuk ka mė frikė nga vdekja. Dhe ju lutem njė pyetje tė tillė
mos ia bėni asnjė kosovari.
E VEĒANT NĖ
KARRIERĖN E SAJĖ
- Asgjė, me pėrjashtim tė
udhėtimeve nė Shqipėri. Tė gjitha turnetė kanė qenė monotonė. Udhėtim,
prova, koncert, hotel, gjumė dhe pėrsėri rrugė. Me Shqipėrinė ndryshon
puna: takime, pėrqafime, puthje, lot, biseda pa fund, emocione. Ja ēdo tė
kujtoj me njė kėngėtare qė tani ėshtė e madhe: 21 vjet mė parė, nė
shtėpinė e Avni Mulės, Invėn e kam mbajtur nė prehėr, e sot, ajo vajzė e
vogėl ėshtė njė nga kėngėtaret mė tė njohura nė botė. Pėrgjigjet ajo...
Nexhmija me djalin Leonardin dhe bashkėshortin kompoz. Rexho Mulliqi
L e x o:
►
►
►
IMPRESIONE
◄◄◄
☼
☼
☼
|
Kam kėnduar 40 vjet e nuk e kam
ditė si po kėndoj. Tash po e shohė se paskam kėnduar mirė
♪ KRIJIMTARIA
♪
Opusi i kėngėve tė
Nexhmijes ishte shumė i gjėrė dhe ajo ka shkėlqyer nė tė gjitha zhanret.
Shumė artdashės edhe sot e kujtojnė njė koncert tė Nexhmijes me ariet
operistike tė Bethovenit, tė Puēinit, Verdit tė pėrkthyera shqipė. Ėshtė
pėr tė ardhur keq qė ky koncert nuk ėshtė regjistruar. Majat mė tė larta
Nexhmija i arriti me
Bareshėn,
nė komponim tė kompozitorit Rexho Mulliqit dhe nė tekst tė Rifat Kukajt.
kėshtu mendojmė ne, ndėrsa ajo mendon ndryshe.
Nuk dihet sa kėngė ka incizuar, ngase nuk ka mbajtur shėnime.
Por pėrafėrsisht Nexhmije Pagarusha ka njė repertoar prej 150 kėngėve te
interpretuara.
Kam mjaft kenge te incizuara per shpirtin tim.
Ndoshta gjithmonė
kam menduar, dhe ashtu mendoj pėrsėri se nuk kam bėrė ndonjė gjė tė madhe.
Kam patur njė punė, kam kėnduar, kam udhėtuar dhe tash marr njė pension.
Kėngėt e mia i do populli pasi ato janė kėngėt e tij. Pra, s'kam bėrė
asgjė tė veēantė"
A K T R I M I
Qe nga viti 1967 Nexhmije Pagarusha
luajti edhe nė disa filma e shfaqje, si:
♀
Dasma e pėrgjakur, 1967 ♀
Tre vete
kapercejne malin, 1981 ♀
E kafshoja terrin, 1977 ♀
Lepuri me pesė kėmbė, ♀
Fluturimi i Micakut, ♀
Daullet e tė ēmendurve, ♀
"I ikuri". 1980 ♀
"Vrasėsit bėjnė dasmė natėn",1997 etj.
Nė jetėn artistike Nexhmija
mori shumė ēmime tė cilat ajo nuk mund ti veēojė. Ne po e veēojmė ēmimin
titullin :
Kėngėtare e Shekullit
Mė meritori qė nuk e la kėtė yll tė shuhet, po na e
dhuroi tė gjithėve deri nė shkallė krenarie, ėshtė vet babai i sajė,
mėsues Veseli.
VENDIMI FATAL PĖR TĖ LĖNĖ KARRIEREN PA MBUSHUR ENDE 50 VJEĒ
E
mbaj mend shumė mirė. Ka qenė viti 1984. Ishim nė Sarajevė me ansamblin "Shota".
Po kėndoja nė skenė, kur papritmas m'u duk se mė iku zėri. Dritat u fikėn.
Duartrokitjet u shuan dhe gjithė bota u pėrmbys. Nuk po u besoja veshėve
tė mi. Po kėndoja apo jo? Lavdi Zotit, njė notė muzikore zėvendėsohej me
njė tjetėr dhe kėnga mė nė fund mbaroi. Publiku, sipas kolegėve tė mi,
paska duartrokitur fort, mirėpo unė qė nė atė ēast nuk e kisha mė vehten
nė dorė. A e dini ēdo tė thotė kjo? Jo! As ju miku im, dhe askush tjetėr
nuk mund ta kuptojė njė gjė tė tillė. Atė natė publiku duartrokiti
Nexhmije Pagarushėn e
viteve tė shkuara dhe jo atė qė vdiq. Ēka ndodhi atė natė nuk e di, por
vendimi tashmė ishte marrė. Ai ishte i prerė, kategorik dhe pėrfundimtar.
Tani jam 68 vjeēe, tepėr e moshuar pėr tė dalė nė skenė. [ Nga intervista nė ALBANEWS
Tetorė,2000]
Foto me Flora Durmishin, Mars.2005
CILIN KĖNGĖTARĖ-E
DO TA VEĒONIT
-
E kam shumė tė vėshtirė tė rendit tė gjithė pasi ata janė shumė, Vaēe Zela,
Fitnete Rexha, Mentor Xhemali, Ibrahim Tukiēi, Edit Mihali
o janė shumė,
mos mė vini nė pozitė tė vėshtirė. Kur punoja nė fonotekėn e radio
Prishtinės, nė vitet '50, fshehurazi dėgjoja kėngėtarėt shqiptarė. Nuk u
besoja veshėve sesi mundet qė njė kėngėtar shqiptar tė kėndojė opera!
"Nje Marilyn Monroe Shqipetare",
E vetmja kengetare
origjinale e gjenerates se re , Tha Nexhmije Pagarusha pėr ADELINA
ISMAJLIN nė njė intervistė nė gazwtėn "Koha Ditore".
"Ai futi fjalėn intelektuale nė
kėngė."- Tha
ajo pėr kėngėtarin ILIR SHAQIRI.
☼
☼
☼
|
Sot nė moshen 72 vjeqare ajo
beson se kėnga e mirfilltė do
ta gjejė rrugėn e vet.
" Nuk e dijė nėse do tė
vazhdojė tė kėndojė. Nuk ka kush tė kompozojė. Edhe unė nuk jam shumė e
interesuar...pasi ēdo vrull kthehet nė lumin e vet
E
THIRRĖN
☼
►
Bilbili i Kosovės,
►
Mbretėresha e Kenges Shqipe,
►
Primadona e Melosit Popullorė,
► Ema Sumak Shqiptare,
► Madam Baterflaj,
► Fyti i Kristalte,
etj.
Tė gjitha kėto epitete
janė bėrė sinonim pėr emrin e Nexhmije
Pagarushės dhe mbase tė gjithė kanė tė drejtė sepse tė gjithė gjejnė diēka
tė veēantė nė zėrin e saj magjik. Nuk pretendojmė ti themi tė gjitha nė
njė intervistė, me hapėsirė tė kufizuar, kur bėhet fjalė pėr njė kolos siē
ėshtė Nexhmija. Rėndėsia dhe vlera e veprės sė Nexhmijes ėshtė ēmuar e
vlerėsuar nga kompetentėt dhe njohėsit e artit dhe kjo siē e dimė ėshtė
bėrė nė superlativ.
Nexhmija dhe kėnga ishin njė, kėtu mbase e ka shpjegimin fakti se ajo as
qė ka mbajtur ndonjė evidencė pėr koncertet as pėr kėngėt e kėnduara.
KU ISHTE NEXHMIJE PAGARUSHA
GJAT LUFTĖS NĖ KOSOVĖ
- Nė Prishtinė,
nė banesėn time, bashkė me vėllanė. Unė kam 4 vėllezėr dhe njė djalė me
banim nė Zvicėr. Nė Prishtinė gjatė kohės sė luftės, rreziku i
vdekjes ka qenė i njėjtė, si nė shtėpi, ashtu edhe nė rrugė, nė tren, nė
autobus, nė kufi e kudo. Nė se duhej tė vdisja, le tė vdisja nė shtėpi.
Vėllait i thashė tė shkonte, mirėpo edhe ai vendosi tė rrijė me mua.
E PYETEN ? Sa ėshtė e pasur ajo...
-Ē'ka
po thu bre?! E pasur! Me pėrjashtim tė dashurisė sė publikut dhe njė
apartamenti tė thjeshtė 40 m2 s'kam asgjė tjetėr. Kam fituar qindra,
mijėra e miliona duartrokitje. Jam e lumtur qė gėzoj respektin e njerėzve.
Kjo ėshtė pasuria mė e madhe pėr njė njeri, pasi ju lutem, ē'vlerė do tė
kishin dinarėt nėse mungon dashuria.
KĖSHILLA
PĖR KĖNGĖTARĖT Ė RINJĖ
-Ata s'kanė nevojė pėr
kėshillat tona. Ata e dinė mirė se ē'duhet tė bėjnė. Nė qoftė se ne u
themi se kjo bėhet kėshtu dhe jo kėshtu, kam pėrshtypjen se u prishim
punė. Barometri mė i mirė pėr artistėt e rinj ėshtė publiku. Ai i do.
Kjo do tė thotė se ata janė nė rrugė tė mbarė.
☼
☼
Midis talentit dhe punės,
unė do tė veēoja,
Talentin,
kur s'ke talent puna s'vlen njė grosh, madje kthehet nė njė torturė tė
vėrtetė. Nė art, talenti ėshtė i pari.
☼
AMANETI
☼
Nė kopertinėn e albumit tė fundit , tė kėngėtarit Ilir Shaqiri titulluar
Albumi i dashurisė e qė deri tani ėshtė shitur me sukses, ka njė dedikim
nga kėngėtarja e njohur Nexhmije
Pagarusha, qė ai e evidenton edhe si njė respekt
tė veēantė pėr kėngėtaren 72 vjeēare. Nė tė shkruhet:
Atė natė qė tė vdes, jua lė amanet qė kėtė album tė
ma lėshoni tek varri!
. |